การฆ่าสัตว์ด้วยตนเอง หรือใช้ให้ผู้อื่นฆ่า ซึ่งประกอบด้วยองค์ 5 ประการคือ
1. ปาโณ : สัตว์นั้นมีชีวิต
2. ปาณสญฺญิตา : รู้ว่าสัตว์นั้นมีชีวิต
3. วธกจิฺตฺตํ : มีจิตคิดจะฆ่า
4. อุปกฺกโม : ทำความเพียรเพื่อฆ่า
5. เตน มรณํ : สัตว์ตายเพราะความเพียรนั้น
ถ้ากระทำการฆ่าครบองค์ 5 ประการนี้ ศีลข้อที่ 1 ก็จะขาด
ปโยคะ คือความเพียรพยายามในการกระทำปาณาติบาตนั้นมี 6 อย่างคือ
1. สาหตฺถิกปโยค คือ สังหารด้วยตนเอง
2. อาณตฺติกปโยค คือ ใช้ผู้ื่อื่นหรือใช้วาจาสังหาร
3. นิสฺสคฺคิยปโยค คือ ใช้อาวุธสังหาร
4. ถาวรปโยค คือ สังหารด้วยหลุมพราง
5. วิชฺชามยปโยค คือ สังหารด้วยวิชาคุณ
6. อิทฺธิมยปโยค คือ สังหารด้วยฤทธิ์
การทำปาณาติบาตแล้วจะเกิดผล 2 ขั้นคือ
1. ได้ผลในปฏิสทธิกาล คือเกิดในนรก,ดิรัจฉาน, หรือเปรต
2. ได้ผลในปวัตติกาล คือ ได้รับผลหลังจากเกิดแล้วและผลที่ได้รับใยปวัตติกาลนี้ ผู้ทำปาณาติบาตจะครบองค์หรือไม่ครบองค์ก็ตาม ถ้าเกิดเป็นมนุษย์จะได้รับผลอีก 9 ประการ คือ...
1. เป็นคนทุพพลภาพ
2. เป็นคนรูปไม่งาม
3. มีกำลังอ่อนแอ
4. เป็นคนเฉื่อยชา
5. เป็นคนขี้ขลาด
6. ฆ่าตัวตาย หรือถูกผู้อื่นฆ่า
7. โรคภัยเบียดเบียน
8. ความพินาศของบริวาร
9. อายุสั้น
พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า "ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปาณาติบาต อันบุคคลเสพแล้ว เจริญแล้ว กระทำให้มาแล้ว ย่อมยังสัตว์ให้เป็นไปในนรก ในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน ในเปรตวิสัยฯ" (มีมาในพระสูตรชื่อสัพพลหุสูตร เล่ม 23 ข้อ 192)
ผลทั้ง 9 ประการนี้เป็นเศษของกรรมให้ผลหลังจากไปเกิด เป็นสัตว์นรก ดิรัจฉาน หรือเปรตมาแล้ว เรียกว่าดอกเบี้ยบาป และดอกเบี้ยบาปนี้ให้ผลต่อเนื่องกันหลายชาติ ไม่ใช่ชาติเดียวเท่านั้น
คัดลอกจากหนังสือ "ที่พึ่งของชีวิต"
